ثبت‌های حسابداری مربوط به شرکت‌ها (سهامی عام و خاص)

 چگونگی ثبت‌های حسابداری مربوط به شرکت‌های سهامی:

 در مرحله اول با توجه به نوع شرکت سهامی (اعم از خاص یا عام) و دستورالعمل های لازم بخشی از سرمایه (فی المثل، در شرکت سهامی عام 20%)، تعهد شده و درصدی از سرمایه تعهد شده (در شرکت سهامی عام 35%) توسط موسسین در حسابی به نام «حساب جاری بانک - شرکت در شرف تاسیس» پرداخت شود. این رویداد در دفاتر غیررسمی شرکت ثبت می گردد:

 

حساب جاری بانک- شرکت در شرف تاسیس                  ××

حساب تعهد صاحبان سهام                                        ××

                      حساب سرمایه سهام پذیره نویسی شده                       ××

ثبت بابت تعهد 20% سرمایه و پرداخت 35% آن توسط موسسین

 

پس از انجام ثبت فوق، در شرکتهای سهامی عام پذیره نویسی و مراحل آن صورت می پذیرد؛ و پذیره نویسان باقی سهام شرکت را پذیره نویسی می نمایند. بخشی از سهام تعهد شده توسط پذیره نویسان (فرضا 40%‌) به حساب جاری بانک- شرکت در شرف تاسیس واریز می شود.

 حساب جاری بانک- شرکت در شرف تاسیس                 ××

حساب تعهد صاحبان سهام                                        ××

                      حساب سرمایه سهام پذیره نویسی شده                       ××

ثبت بابت تعهد باقی سهام شرکت و پرداخت 40% آن توسط پذیره نویسان

پس از انجام دو مرحله قبل و تشکیل مجمع عمومی موسس و انتخاب مدیران و بازرسان و اعلام قبولی آنها، شرکت تشکیل شده محسوب می گردد و باید در اداره ثبت شرکتها به ثبت برسد. از این تاریخ حسابهای شرکت در شرف تاسیس بسته شده و مانده آنها به دفاتر رسمی شرکت منتقل می گردد. برای بستن حسابها، عکس ثبتهای قبل عمل می شود.

 

چنانچه بخواهیم بخش حقوق صاحبان سهام را در تاریخ انتقال به دفاتر رسمی نشان دهیم به شرح زیر خواهد بود:

 

حقوق صاحبان سهام:
سرمایه سهام پذیره نویسی شده		××
کسر می شود: تعهد صاحبان سهام		××
سرمایه پرداخت شده		××

 

مطالبه مبلغ پرداخت نشده سهام

 مبلغ پرداخت نشده سهام (مانده حساب تعهد صاحبان سهام) هر شرکت باید ظرف مدت مقرر در اساسنامه آن شرکت، مطالبه شود. هرگاه شرکت قصد مطالبه تمام یا قسمتی از مبلغ  پرداخت نشده (تعهد شده) را داشته باشد، باید مراتب از طریق نشر آگهی در روزنامه کثیر الانتشاری که آگهی های شرکت در آن نشر می شود به کلیه سهامداران اطلاع داده شود و مهلت معقول  و مناسبی برای پرداخت مبلغ مورد مطالبه مقرر دارد.

پس از ارائه و انتشار آگهی در روزنامه، ثبت زیر در دفاتر صورت می پذیرد:

 

حساب  بدهی صاحبان سهام                   ××

           حساب  تعهد صاحبان سهام                       ××

ثبت بابت مطالبه باقیمانده تعهد صاحبان سهام

 

دو حالت زیر در هنگام مطالبه باقیمانده تعهد صاحبان سهام ممکن است رخ دهد:

الف) پرداخت تمامی مبلغ تعهد توسط صاحبان سهام

ب) خودداری صاحبان سهام از انجام تعهدات

 در حالت الف، پس از اینکه سهامداران به بانک مراجعه نموده و مبلغ مورد مطالبه را پرداخت نمودند، ثبت زیر در دفاتر صورت می گیرد:

 حساب  بانک- جاری شماره ...                   ××

           حساب  بدهی صاحبان سهام                       ××

بابت دریافت مبلغ مطالبه شده

 در حالت ب، هنگامی که یک پذیره نویس پس از انجام بخشی از تعهدات قرارداد پذیره نویسی، از انجام مابقی تعهدات خود خودداری نماید، باید با توجه به شرایط قرارداد پذیره نویسی ممکن است یکی از حالتهای زیر اتفاق افتد:

1- استرداد مبلغ پرداخت شده به پذیره نویس

2- صدور سهام معادل مبلغ پرداخت شده پذیره نویس برای وی

3- ضبط تمامی مبالغ پرداخت شده پذیره نویس به نفع شرکت

4- برگشت مبلغ پرداخت شده به پذیره نویس، پس از کسر هزینه های پذیره نویسی و صدور (فروش) مجدد سهام

(ثبت های این بخش در یک مثال مجزا تشریح می شود).

 صدور اوراق سهام

مطابق ماده 30 قانون تجارت، تا زمانی که تمامی مبلغ اسمی سهام (تعهد صاحبان سهام) پرداخت نشده است، صدور ورقه سهم بی نام یا گواهینامه موقت بی نام ممنوع می باشد.

پس از پرداخت کل مبلغ اسمی سهام، گواهینامه های موقت، توسط شرکت دریافت و در ازای آنها اوراق سهام صادر می گردد. هنگام صدور سهام باید حساب سرمایه سهام پذیره نویسی بدهکار و بسته شود و حساب سرمایه سهام در دفاتر بستانکار و افتتاح گردد.