استاندارد شماره 30 - سود هر سهم - قسمت سوم - محاسبه سود تقلیل یافته هر سهم

محاسبه سود تقلیل یافته هر سهم :

تعداد/ریال
000ر000ر000ر5ریال	سود خالص قابل انتساب به صاحبان سهام عادی
000ر000ر225   ریال	اضافه‌می‌شود: اثر تبدیل فرضی اوراق مشارکت قابل تبدیل بر سود (سود تضمین‌شده) (25% -1) × 1/4 × (10% × 000ر000ر000ر12)
000ر000ر225ر5ریال	سود خالص قابل انتساب به صاحبان سهام عادی با فرض تبدیل
666ر066ر5     سهم	میانگین موزون تعداد سهام عادی
000ر480        سهم	اضافه می‌شود: سهام عادی اضافی ناشی از تبدیل فرضی اوراق مشارکت قابل تبدیل
666ر546ر5     سهم	میانگین موزون تعدیل شده تعداد سهام عادی
942               ریال	سود تقلیل یافته هر سهم

سه ماهه دوم سال 1×13

محاسبه سود پایه هر سهم:

مبلغ
ریال
000ر000ر500ر6	سود خالص ناشی از عملیات در حال تداوم قابل انتساب به صاحبان سهام عادی (معادل سود خالص قابل انتساب به صاحبان سهام عادی)

 

میانگین موزون تعداد سهام عادی	مدت	سهام موجود	تاریخ
		000ر200ر5	1/4/1×13
		000ر480	تبدیل اوراق مشارکت قابل تبدیل در 1/4/1×13
000ر680ر5	3/3	000ر680ر5	1/4/1×13 تا 31/6/1×13
000ر680ر5			میانگین موزون تعداد سهام عادی
144ر1  ریال			سود پایه هر سهم

محاسبه سود تقلیل یافته هر سهم :

تعداد/ریال
000ر000ر500ر6 ریال	سود خالص قابل انتساب به صاحبان سهام عادی
-	اضافه ‌می‌شود: اثر تبدیل فرضی اوراق مشارکت قابل تبدیل بر سود
000ر000ر500ر6 ریال	سود خالص قابل انتساب به صاحبان سهام عادی با فرض تبدیل
000ر680ر5        سهم	میانگین موزون تعداد سهام عادی
-	اضافه می‌شود: سهام عادی اضافی ناشی از تبدیل فرضی اوراق مشارکت
000ر680ر5        سهم	میانگین موزون تعدیل شده تعداد سهام عادی
144ر1             ریال	سود تقلیل یافته هر سهم

 

سه ماهه سوم سال 1×13

محاسبه زیان پایه هر سهم:

مبلغ
ریال
000ر000ر000ر1	سود ناشی از عملیات در حال تداوم قابل انتساب به صاحبان سهام عادی
(000ر000ر000ر2)	زیان ناشی از عملیات متوقف شده قابل انتساب به صاحبان سهام عادی
(000ر000ر000ر1)	زیان قابل انتساب به صاحبان سهام عادی

 

میانگین موزون تعداد سهام عادی	مدت	سهام موجود	تاریخ
000ر680ر5	3/3	000ر680ر5	1/7/1×13 تا 30/9/1×13

 

مبلغ
ریال
	سود (زیان) پایه هر سهم:
176	سود ناشی از عملیات در حال تداوم
(352)	زیان ناشی از عملیات متوقف شده
(176)	زیان پایه هر سهم

 

محاسبه زیان تقلیل یافته هر سهم :

مبلغ
ریال
000ر000ر000ر1	سود ناشی از عملیات در حال تداوم قابل انتساب به صاحبان سهام عادی
-	اضافه‌می‌شود: اثر تبدیل فرضی اوراق مشارکت قابل تبدیل بر سود
000ر000ر000ر1	سود ناشی از عملیات در حال تداوم قابل انتساب به صاحبان سهام عادی با فرض تبدیل
(000ر000ر000ر2)	زیان ناشی از عملیات متوقف شده قابل انتساب به صاحبان سهام عادی
(000ر000ر000ر1)	زیان قابل انتساب به صاحبان سهام عادی با فرض تبدیل
000ر680ر5   سهم	میانگین موزون تعداد سهام عادی
-	اضافه می‌شود: سهام اضافی ناشی از تبدیل فرضی
000ر680ر5   سهم	میانگین موزون تعدیل شده تعداد سهام عادی

 

 

مبلغ
ریال
	سود (زیان) تقلیل یافته هر سهم:
176	سود ناشی از عملیات در حال تداوم
(352)	زیان ناشی از عملیات متوقف شده
(176)	زیان تقلیل یافته هر سهم

 

زیان پایه و تقلیل‌یافته هر سهم یکسان است، لذا بطور یکجا ارائه می‌شود.

 

سه ماهه چهارم سال 1×13

 

محاسبه زیان پایه و تقلیل یافته هر سهم:

 

مبلغ
ریال
(000ر000ر700)	زیان ناشی از عملیات در حال تداوم قابل انتساب به صاحبان سهام عادی (معادل زیان قابل انتساب به صاحبان سهام عادی)

 

میانگین موزون تعداد سهام عادی	مدت	سهام موجود	تاریخ
000ر680ر5	3/3	000ر680ر5	1/10/1×13 تا 29/12/1×13
(123)   ریال			زیان پایه و تقلیل یافته هر سهم

کل سال 1×13

محاسبه سود پایه هر سهم:

مبلغ
ریال
000ر000ر800ر11	سود خالص ناشی از عملیات در حال تداوم قابل انتساب به صاحبان سهام عادی
(000ر000ر000ر2)	زیان ناشی از عملیات متوقف شده قابل انتساب به صاحبان سهام عادی
000ر000ر800ر9	سود خالص قابل انتساب به صاحبان سهام عادی

 

میانگین موزون تعداد سهام عادی	مدت	سهام موجود	تاریخ
333ر833	2/12	000ر000ر5	1/1/1×13 تا 31/2/1×13
-	-	000ر200	صدور سهام عادی در 1/3/1×13
333ر433	1/12	000ر200ر5	1/3/1×13 تا 31/3/1×13
-	-	000ر480	تبدیل اوراق مشارکت به سهام عادی
000ر260ر4	9/12	000ر680ر5	1/4/1×13 تا 29/12/1×13
666ر526ر5			میانگین موزون تعداد سهام عادی

 

مبلغ
ریال
	سود پایه هر سهم:
135ر2	سود ناشی از عملیات در حال تداوم
(362)	زیان ناشی از عملیات متوقف شده
773ر1	سود پایه هر سهم

 

محاسبه سود تقلیل یافته هر سهم :

مبلغ
ریال
000ر000ر800ر11	سود خالص ناشی از عملیات درحال تداوم قابل انتساب به‌صاحبان سهام عادی
000ر000ر225	اضافه‌می‌شود: اثر تبدیل فرضی اوراق مشارکت قابل تبدیل بر سود (25% - 1) × 1/4 × (10% × 000ر000ر000ر12)
000ر000ر025ر12	سودخالص ناشی از عملیات در حال تداوم قابل انتساب به صاحبان سهام عادی با فرض تبدیل
(000ر000ر000ر2)	زیان ناشی از عملیات متوقف شده قابل انتساب به صاحبان سهام عادی
000ر000ر025ر10	سود خالص قابل انتساب به صاحبان سهام عادی با فرض تبدیل
666ر526ر5   سهم	میانگین موزون تعداد سهام عادی
000ر120      سهم	اضافه می‌شود: سهام اضافی ناشی از تبدیل فرضی اوراق مشارکت قابل تبدیل (000ر120 = 3/12 × 000ر480)
666ر646ر5   سهم	میانگین موزون تعدیل شده تعداد سهام عادی

 

مبلغ
ریال
	سود تقلیل یافته هر سهم:
129ر2	سود ناشی از عملیات در حال تداوم
(354)	زیان ناشی از عملیات متوقف شده
775ر1	سود تقلیل یافته هر سهم

نحوه ارائه اطلاعات سود (زیان) هر سهم شرکت پویا در صورت سود و زیان به شرح زیر است:

 

مبلغ
ریال	ریال
		سودپایه هر سهم:
		سود خالص ناشی از عملیات در حال تداوم:
	620ر1	عملیاتی
	515	غیرعملیاتی
135ر2
(362)		زیان ناشی از عملیات متوقف شده
773ر1
		سود تقلیل یافته هر سهم:
		سود خالص ناشی از عملیات در حال تداوم:
	620ر1	عملیاتی
	509	غیرعملیاتی
129ر2
(354)		زیان ناشی از عملیات متوقف شده
775ر1

 

جدول زیر شامل اطلاعات سه ماهه و سالانه سود هر سهم برای شرکت پویا می‌باشد. هدف این جدول، نشان دادن این موضوع است که جمع اطلاعات سه ماهه سود هر سهم برای چهار دوره، لزوماً برابر با اطلاعات سالانه سود هر سهم نیست. به موجب استاندارد افشای اطلاعات زیر الزامی نیست.

کل سال	سه ماهه چهارم	سه ماهه سوم	سه ماهه دوم	سه ماهه اول	شرح
ریال	ریال	ریال	ریال	ریال
					سود (زیان) پایه هر سهم:
135ر2	(123)	176	144ر1	987	سودخالص (زیان) ناشی‌از عملیات درحال‌تداوم
(362)	-	(352)	-	-	زیان ناشی از عملیات متوقف شده
773ر1	(123)	(176)	144ر1	987
					سود (زیان) تقلیل یافته هر سهم:
129ر2	(123)	176	144ر1	942	سود‌خالص(زیان) ناشی از عملیات درحال‌تداوم
(354)	-	(352)	-	-	زیان ناشی از عملیات متوقف شده
775ر1	(123)	(176)	144ر1	942

 

 پیوست شماره 3 : مبانی نتیجه‌گیری
این پیوست بخشی از استاندارد حسابداری شماره 30 نمی‌باشد.
مقدمه
1 .    اطلاعات سود هر سهم به منظور ارزیابی عملکرد واحد تجاری و پیش‌بینی عملکرد آینده آن سودمند است. کمیته تدوین استانداردهای حسابداری سازمان حسابرسی در پاسخ به نیازهای اطلاعاتی استفاده‌کنندگان گزارشهای مالی، پروژه تدوین استاندارد حسابداری سود هر سهم را در سال 1380 در دستور کار گروه کارشناسی قرار داد. پس از انجام مطالعات اولیه، تحقیقات میدانی و تهیه پیش‌نویس استاندارد مذکور بنا به دلایلی از جمله نرخهای متفاوت مالیاتی برای سهامداران، اختلاف نظر در محاسبات میانگین موزون تعداد سهام و نتایج حاصل از فرآیند نظرخواهی، این پروژه مسکوت ماند. در سال 1385 با توجه به نیاز بازار سرمایه به اطلاعات سود هر سهم، موضوع مجدداً در دستور کار کمیته قرار گرفت. حاصل کار این کمیته و گروه کارشناسی آن، تدوین استاندارد حسابداری شماره 30 با عنوان سود هر سهم می‌باشد.
هدف سود هر سهم
2 .    هدف محاسبه سود پایه هر سهم، بهبود مقایسه عملکرد واحدهای تجاری در یک دوره گزارشگری و مقایسه عملکرد یک واحد تجاری در دوره‌های گزارشگری مختلف است. هدف محاسبه سود تقلیل‌یافته هر سهم نیز هماهنگ با هدف محاسبه سود پایه هر سهم می‌باشد، با این تفاوت که آثار تبدیل فرضی تمام سهام عادی بالقوه تقلیل‌دهنده موجود در طی دوره را نیز درنظر می‌گیرد. در واقع هدف از محاسبه سود تقلیل‌یافته هر سهم، انعکاس اثر احتمالی تبدیل فرضی سهام عادی بالقوه و کاهش احتمالی سود پایه هر سهم، به منظور علامت‌دهی در مورد کاهش بالقوه سود پایه هر سهم است.

 
محاسبه سود هر سهم
میانگین موزون تعداد سهام عادی
3 .    در محاسبه سود پایه و تقلیل‌یافته هر سهم، استفاده از میانگین موزون تعداد سهام عادی ضروری است، زیرا اثر افزایش یا کاهش در سهام موجود بر سود، به بخشی از دوره مربوط می‌شود که مابه‌ازای آن در اختیار واحد تجاری بوده است. به عبارت دیگر، استفاده از این مبنا، مدت استفاده از مابه‌ازای دریافت شده را درنظر می‌گیرد.
4 .    به منظور تعیین میانگین موزون تعداد سهام، در مواردی که صدور سهام عادی در قبال مابه‌ازای نقدی است، تاریخ ثبت افزایش سرمایه در مرجع ثبت شرکتها، ملاک عمل قرار می‌گیرد زیرا استفاده از وجوه تنها پس از ثبت افزایش سرمایه امکان‌پذیر است.
5 .    در صورتی که مابه‌ازای سهام به طور کامل وصول نشده باشد، این سهام متناسب با مابه‌ازای دریافت شده، در محاسبه میانگین موزون تعداد سهام منظور می‌شود، زیرا فقط وجوه دریافتی، عملیات واحد تجاری را تحت تأثیر قرار می‌دهد و این سهام، حق مشارکت در تقسیم سود را نیز داراست.
6 .    افزایش سرمایه ممکن است از محل مطالبات سهامداران باشد. در چنین مواردی، از آنجا که سهامدار، اختیار دریافت طلب یا خرید سهام جدید را دارد، افزایش سرمایه مانع خروج وجه نقد از واحد تجاری می‌گردد و در نتیجه با این نوع افزایش سرمایه همانند افزایش سرمایه نقدی برخورد می‌شود. در این موارد، تاریخ اتمام پذیره‌نویسی حق تقدم، مبنای تعیین میانگین موزون تعداد سهام است.
تقلیل
7 .    هر چند سهام عادی بالقوه، در تاریخ گزارشگری حق مشارکت در سود را ندارد، اما در آینده با تبدیل به سهام عادی، حق مشارکت در سود را خواهد داشت. بنابراین، در محاسبه سود تقلیل‌یافته هر سهم درنظر گرفته می‌شود، زیرا این تبدیل می‌تواند با افزایش تعداد سهام، سود تقسیمی متعلق به هر سهم را کاهش دهد. از این رو تقلیل بالقوه، با نیازهای اطلاعاتی استفاده‌کنندگان در ارتباط می‌باشد.
8 .    اینکه سهام عادی بالقوه واقعاً به سهام عادی تبدیل خواهد شد، معمولاً در تاریخ گزارشگری واحد تجاری قابل تعیین نیست. با این حال با فرض تبدیل، برآورد معقولی از سود هر سهم امکانپذیر است.
ضد تقلیل
9 .    در محاسبه سود تقلیل‌یافته هر سهم به دلیل رعایت احتیاط، تنها سهام عادی بالقوه که سود هر سهم ناشی از عملیات در حال تداوم را کاهش یا زیان هر سهم ناشی از عملیات در حال تداوم را افزایش می‌دهد، درنظر گرفته می‌شود. اعمال حق تقدم خرید سهام و تبدیل اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام عادی، چنانچه تأثیر ضدتقلیل‌دهندگی داشته باشد نادیده گرفته می‌شود.
10.    برای تعیین تقلیل‌دهندگی سهام عادی بالقوه در محاسبه سود تقلیل‌یافته هر سهم، از سود خالص یا زیان ناشی از عملیات در حال تداوم (سود یا زیان قبل از عملیات متوقف شده) به عنوان رقم کنترلی استفاده می‌شود. سود خالص یا زیان ناشی از عملیات در حال تداوم به عنوان رقم کنترلی درنظر گرفته می‌شود، زیرا این رقم قابلیت مقایسه بیشتری دارد، در صورتی که توقف عملیات در هر دوره گزارشگری تکرار نمی‌شود.
انتشار حق تقدم
11.    انتشار حق تقدم خرید سهام که قیمت اعمال آن در زمان انتشار، کمتر از ارزش بازار سهام بلافاصله قبل از تصویب افزایش سرمایه است، دربرگیرنده عنصر جایزه می‌باشد. عنصر جایزه به معنای افزایش تعداد سهام بدون تغییر در منابع یا تعهدات واحد تجاری است و به همین دلیل همانند سود سهمی، اقلام مقایسه‌ای باید به منظور قابلیت مقایسه سال جاری با سالهای قبل، ارائه مجدد شود.
ارائه در صورت سود و زیان
12.    مبالغ سود پایه و سود تقلیل‌یافته هر سهم برای سود خالص (زیان) ناشی از عملیات در حال تداوم به تفکیک عملیاتی و غیرعملیاتی باید در متن صورت سود و زیان ارائه شود، زیرا سرمایه‌گذاران اهمیت زیادی برای این تفکیک قائل هستند و در ارزیابی عملکرد واحد تجاری مؤثر واقع می‌شود.